Παρόλα αυτά, η αφαίρεση του όγκου δεν θεωρείται η πρώτη ιατρική παρέμβαση. O «ανεγχείρητος», λοιπόν, καρκίνος πνεύμονα, είναι μια σημαντική πρόκληση για την ιατρική κοινότητα, καθώς απαιτεί συνδυαστική θεραπεία από μια έμπειρη και εξειδικευμένη ιατρική ομάδα, με πρωταρχικό σκοπό ο όγκος να καταστεί χειρουργήσιμος.

Ο Θωρακοχειρουργός-Αγγειοχειρουργός, Δρ. Κωνσταντίνος Μαρκόπουλος, εξηγεί παρακάτω σε ποιες περιπτώσεις είναι η ενδεδειγμένη ιατρική αντιμετώπιση ώστε να εξασφαλιστεί το καλύτερο δυνατό θεραπευτικό αποτέλεσμα για τον ασθενή.

Οι περιπτώσεις όπου ο καρκίνος στον πνεύμονα ονομάζεται ανεγχείρητος και τα κριτήρια με τα οποία το αποφασίζει ο ειδικός

Ο ανεγχείρητος καρκίνος του πνεύμονα που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με χειρουργική επέμβαση από την αρχή. Είναι μια μορφή όγκου που δεν επιδέχεται αφαίρεση ως αρχική θεραπευτική επιλογή. Περίπου το 10-15% των περιπτώσεων καρκίνου του πνεύμονα είναι μικροκυτταρικού τύπου. Ο μικροκυτταρικός αυτός τύπος θεωρείται ανεγχείρητος ανεξαρτήτως διαστάσεων. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η συνδυαστική θεραπεία με χημειοθεραπεία και ακτινοβολία εκτιμάται πως έχει αντίστοιχη αποτελεσματικότητα με το χειρουργείο. Για το υπόλοιπο 85-90% των περιπτώσεων, η πλήρης χειρουργική εξαίρεση του όγκου είναι η βέλτιστη μέθοδος που μπορεί να οδηγήσει σε πλήρη ίαση. Όλες οι υπόλοιπες θεραπείες, παρότι συχνά έχουν θετικά αποτελέσματα, έχουν περισσότερο παρηγορητικό χαρακτήρα.

Αξίζει να σημειωθεί πως ένας στους δύο καρκίνους του πνεύμονα ανιχνεύεται τυχαία, συνήθως σε μια ακτινογραφία θώρακα που διενεργείται λόγω άλλου ιατρικού λόγου, όπως ένας τυπικός έλεγχος υγείας, μια λοίμωξη του αναπνευστικού ή μια προεγχειρητική αξιολόγηση. Επομένως, στις περισσότερες περιπτώσεις το αποτέλεσμα είναι ο πνευμονικός όγκος να εξελίσσεται χωρίς εμφανή συμπτώματα. Και, όταν τελικά διαγιγνώσκεται, είναι ήδη μεγάλου μεγέθους και σε ποσοστό 30-40% δεν θεωρείται κατάλληλος για χειρουργική αφαίρεση.

Ένας καρκίνος πνεύμονος είναι ανεγχείρητος όταν:

1. έχει απομακρυσμένες μεταστάσεις (εγκέφαλο, συκώτι, επινεφρίδια, οστά), επομένως θεωρείται ήδη νόσος διασκορπισμένη στο σώμα,
2. οι αναπνευστικές εφεδρείες του ασθενούς δεν επιτρέπουν χειρουργείο στον πνεύμονα και αφαίρεση μεγάλου τμήματος αυτού (π.χ. πνευμονεκτομή),
3. υπάρχουν block λεμφαδένων που έχουν περάσει στο αντίθετο μεσοθωράκιο (δηλαδή ο όγκος είναι δεξιά και υπάρχουν λεμφαδένες και αριστερά),
4. οι λεμφαδένες είναι ομόπλευροι αλλά είναι τόσο πολλοί που δε μας επιτρέπουν την προσέγγιση πνευμονικής αρτηρίας ή βρόγχου,
5. έχει διηθηθεί η άνω κοίλη φλέβα, η αορτή, η πνευμονική αρτηρία, το περικάρδιο και η υποκλείδιος φλέβα,
6. υπάρχει πλευριτικό υγρό με καρκινικά κύτταρα και, τέλος,
7. όταν συνυπάρχουν παθήσεις που καθιστούν εξαιρετικά επικίνδυνο ένα χειρουργείο στον πνεύμονα π.χ. 4ου βαθμού καρδιακή ανεπάρκεια, σοβαρή αιματολογική νόσος, νεφρική ανεπάρκεια υπό τεχνητό νεφρό και άλλα).

Η θεραπευτική προσέγγιση και ο στόχος του χειρουργού

Ο στόχος του χειρουργού είναι η ριζική αφαίρεση του όγκου από τον πνεύμονα αλλά και των τοπικών (επιχώριων) λεμφαδένων. Ο χειρουργός μόνο έχει την υποχρέωση να κρίνει το ανεγχείρητο ενός καρκίνου από τεχνική άποψη και τη μετεγχειρητική πορεία χωρίς επιπλοκές. Δυστυχώς, παρατηρείται το φαινόμενο να χαρακτηρίζεται ένας όγκος σαν ανεγχείρητος χωρίς να έχει κληθεί χειρουργός. Είναι παγκόσμιο φαινόμενο, αλλά πολύ σύνηθες στην Ελλάδα. Από τις παραπάνω περιπτώσεις η 1η, η 5η και η 6η αναμφισβήτητα περιγράφουν ανεγχείρητο όγκο. Ωστόσο, η 2η, η 3η, η 4η και η 7η (σπανιότατα) είναι περιπτώσεις που αφορούν το 30% των περιστατικών του καρκίνου πνεύμονα και είναι δυνατόν να οδηγηθούν σε ριζική αφαίρεση, αφού όμως έχει προηγηθεί χημειοθεραπεία ή ανοσοθεραπεία και ίσως και ακτινοθεραπεία. Στην πραγματικότητα από αυτά τα περιστατικά το ένα τρίτο οδηγείται με ασφάλεια στο χειρουργείο. Δηλαδή, για να προσεγγίσουμε την ελληνική πραγματικότητα πρόκειται για 1000 περίπου περιστατικά τον χρόνο, τα οποία ίσως χάνονται άδικα!

Η φωτοδυναμική θεραπεία και οι περιπτώσεις όπου ενδείκνυεται

Η φωτοδυναμική θεραπεία που είναι η ενεργειακή αποδόμηση όγκων μέσω ίνας laser έχει θέση στην μείωση του μεγέθους του όγκου, στην παράταση της ζωής των ασθενών με άριστη ποιότητα, αλλά δεν αφορά τους λεμφαδένες οπότε ενώ μειώνει τον όγκο, σπανιότερα τον καθιστά χειρουργήσιμο.

Περιπτώσεις όπου απαιτείται επέμβαση σε έναν ανεγχείρητο όγκο στον πνεύμονα

Συμβαίνει σπάνια όταν έχουν υπάρξει επιπλοκές από την πορεία της νόσου ή από τις παρηγορητικές θεραπείες (χημειοθεραπεία ή ακτινοβολία). Ποιες είναι αυτές οι επιπλοκές ενός ανεγχείρητου καρκίνου πνεύμονος που επιβάλλουν επέμβαση; 1) το απόστημα στο κέντρο του όγκου, συμβαίνει σε ταχέως αναπτυσσόμενους όγκους οι οποίοι νεκρώνονται κεντρικά και δημιουργούν απόστημα το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε σηψαιμία. 2) μια μεγάλη αιμορραγία από διήθηση αγγείου που θεραπεύεται με επέμβαση βρογχοσκόπησης ή και με κανονικό χειρουργείο. 3) η στένωση της τραχείας ή στελεχιαίου βρόγχου που διορθώνεται με τοποθέτηση stent. 4)τεράστια πλευριτική συλλογή που αποκλείει τον πνεύμονα και πιέζει και τον υγιή. Η περίπτωση αυτή θέλει παροχέτευση και χημική πλευροδεσία ή και θωρακοσκόπηση. Απλή σε κόπο, χωρίς πόνο, δίνει απόλυτη ανακούφιση στον ασθενή άμεσα. 5) σύνδρομο άνω κοίλης φλέβας σε όγκους άνω λοβού δεξιού πνεύμονα που προκαλεί τεράστιο οίδημα κεφαλής και τραχήλου και χεριών και αίσθημα πνιγμού. Η ανακούφιση είναι η τοποθέτηση φλεβικού stent στην άνω κοίλη φλέβα. Είναι προφανές ότι ο ρόλος του χειρουργού στον καρκίνο του πνεύμονα χαρίζει ζωή ή έστω ποιότητα ζωής σε χιλιάδες ασθενείς.

Ο ρόλος του Ογκολογικού Συμβουλίου

Ο καρκίνος του πνεύμονος είναι μια δύσκολη νόσος για τα περισσότερα περιστατικά, εκτός από εκείνα που διαγιγνώσκονται σε αρχικό στάδιο, δηλαδή όταν η διάμετρος όγκου είναι 1-2 εκ. Η καλή έκβαση ενός ασθενούς με καρκίνο πνεύμονος είναι αποτέλεσμα καλής συνεργασίας πολλών ειδικοτήτων και βέβαια είναι απαραίτητο να γίνεται ογκολογικό συμβούλιο πριν από τις περισσότερες αποφάσεις και να χαράσσεται κοινή στρατηγική. Ο πνευμονολόγος, ο θωρακοχειρουργός, ο ογκολόγος και ο ακτινοθεραπευτής είναι απαραίτητοι στην πορεία αυτής της νόσου, επομένως καλύτερα το ογκολογικό συμβούλιο έστω και άτυπα πρέπει να γίνεται εξαρχής και όχι όταν κάτι δεν πάει καλά στη συνέχεια.

Τρόποι πρόληψεις για την μείωση των περιστατικών του καρκίνου του πνεύμονα

Ακούω τη δημόσια συζήτηση και τη δίκαιη ευαισθητοποίηση για τον καρκίνο του μαστού και βέβαια, επικροτώ τόσο την Ευρωπαϊκή όσο και την ελληνική πρωτοβουλία για πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση. Καταθέτω, ωστόσο, ότι ο καρκίνος πνεύμονος είναι πιο συχνός από τον καρκίνο του μαστού και με μεγαλύτερη θνησιμότητα, επομένως η πολιτεία οφείλει να βάλει προγραμματισμό αξονικής θώρακος χαμηλής ακτινοβολίας σε όλους άνω των 55-60 ετών και οπωσδήποτε τους καπνιστές μετά τα 45 έτη. Ο καρκίνος πνεύμονος είναι δύσκολη περιπέτεια σε προχωρημένο στάδιο, ενώ είναι ιάσιμος στο πρώτο ή και δεύτερο στάδιο.

O Κωνσταντίνος Μαρκόπουλος, Θωρακοχειρουργός – Αγγειοχειρουργός και Διευθυντής Κλινικής Ιατρικού Κέντρου Ψυχικού είναι στη διάθεσή σας στο 693 747 4174 για υπεύθυνη ενημέρωση και περαιτέρω πληροφόρηση πάνω στο θέμα. Εναλλακτικά επισκεφτείτε την ιστοσελίδα www.drmarkopoulos.gr.